گزارش وضعیت رویشی طرح پایلوت زراعت چوب با استفاده از پساب فاضلاب شهری در جنوب تهران

انجمن کارفرمایان صنایع چوب ایران در سال 1393 به منظور استفاده بهینه از ظرفیتهای اطراف کلانشهرها برای زراعت چوب با استفاده از پساب فاضلاب شهری طرحی را در دستور کار قرار داد و برای نمونه با هماهنگی و همکاری موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور و مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان ری اقدام به تهیه و توزیع نهال صنوبر در بین کشاورزان داوطلب در جنوب تهران نمود که تا قبل از این در مزارع خود با آبهای نامتعارف، کشاورزی وکاشت محصولات خوراکی داشتند. کاشت نهال در عرصه ای به مساحت حدود 29 هکتار با تعداد یکصد هزار اصله نهال صنوبر صورت گرفت تا پس از یک دوره پنج ساله، در صورت رضایت بخش بودن نتایج حاصل از زراعت چوب انجام شده و در صورت تمایل کشاورزان و همکاری دستگاههای ذیربط نسبت به اجرای آن در سطح گسترده در اراضی حاشیه کلانشهرها با استفاده از پساب فاضلاب شهری اقدام گردد.
    در تاریخ 1398/7/3 به اتفاق کارشناسان موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور و جهاد کشاورزی شهرستان ری از چند قطعه هر یک به مساحت تقریبی 1/5 تا 2/5 هکتار با مختصات جغرافیایی زیر بازدید گردید.
    قطعه اول در عرض جغرافیایی 35 درجه و 32 دقیقه و 2/37 ثانیه و طول جغرافیایی51 درجه و 31 دقیقه و 3/1 ثانیه واقع شده که بر اساس مشاهدات انجام شده در این قطعه درختان با فاصله 1/5*1/5 مترمربع کاشته شده اند. آبیاری بطور منظم و به موقع انجام شده و وضعیت درختان مطلوب است ( بخش زیادی از درختان کشت شده در این قطعه هم اکنون قابل برداشت می باشند.) ارتفاع درختان صنوبر کاشته شده در این قطعه حدود 17 متر و قطر تنه درختان در ارتفاع 1/5 متری 15 سانتیمتر است که برای بهره برداری مناسب می باشد.
قطعه بعدی در عرض جغرافیایی 35 درجه 30 دقیقه و 9 ثانیه و طول جغرافیایی 51 درجه و 32 دقیقه 7/3 ثانیه واقع شده و با بیش از دو هکتار مساحت و فاصله کشت 0/8 *2 مترمربع می باشد که به دلیل کشت نزدیک به هم درختان دارای سه دسته قطر متفاوت بودند که دسته اول که فاصله شان بیشتر بود دارای میانگین قطری 15/9 سانتیمتر ، دسته دوم 10/19 سانتیمتر و دسته سوم 6/85 سانتیمتر بود درختان این قطعه وضعیت رویشی خوبی داشتند و بنا بر اعلام مالک هفته ای یکبار آبیاری صورت می گیرد. تنها ایراد این قطعه کاشت خیلی نزدیک درختان بوده که با توضیحات ارائه شده به مالک رهنمودهای لازم در خصوص نحوه کاشت ارائه گردید.
در یکی از قطعات بازدید شده با مختصات جغرافیایی عرض 35 درجه و 29 دقیقه و 45/58 ثانیه و طول 51 درجه و 29 دقیقه و 97/55 ثانیه با مساحت 1/5 هکتار به علت شوری خاک قسمتی از مزرعه درختان باغ در آن قسمت رشد مناسبی نداشتند قطر متوسط در ارتفاع 1/5 متری برابر 10 سانتیمتر و ارتفاع درختان این باغ 10 متر می باشد که به موقع هفته ای یکبار آبیاری شده بودند، در صورتی که کشاورزان بطور مستمر باغات خود را با پساب فاضلاب شهری سیراب کنند درختان کاشته شده رشد خوبی داشته، از فرسایش خاک جلوگیری کرده و بعد از چند سال می توانند با برداشت چوب از مزایای اقتصادی زراعت چوب بهره مند شوند.
در زراعت چوب انجام شده، چنانچه درختان با رعایت فاصله استاندارد(2*2 )متر مربع کاشته شده بودند قطر آنها به مراتب بیشتر شده بود، زیرا هر چه فاصله بین درختان نزدیکتر باشد، ارتفاع آنها بیشتر می شود و هر چه فاصله بهینه کاشت رعایت شود، قطر درختان افزایش می یابد.
با عنایت به اینکه رعایت سلامتی و نحوه تامین محصولات زراعی خوراکی جامعه از اهمیت زیادی برخوردار است، در این رابطه به موجب مصوبه شماره 66418/ت55607هـ مورخ 1398/5/30 هیات محترم وزیران ( پیوست ) مقرر گردید کار گروهی با مسئولیت وزارت کشور و عضویت وزارتخانه های جهاد کشاورزی، صنعت، معدن وتجارت، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سازمان های حفاظت از محیط زیست، برنامه و بودجه و ملی استاندارد تشکیل گردد، پایش مستمر و جلوگیری دایمی از هرگونه کشت محصولات کشاورزی با استفاده از آبهای آلوده و همچنین پایش مستمر و جلوگیری از عرضه محصولات آبیاری شده با استفاده از آبهای آلوده و معدوم نمودن آنها در جنوب شهر تهران انجام گردد. از کاشت محصولات کشاورزی با فاضلاب شهری  ممعانت کرده و در قبال آن همکاری و کمک به طرح زراعت چوب در این مناطق انجام شود. این امر باعث ادامه اشتغال کشاورزان عزیز شده و نگرانی ها در خصوص سلامت غذایی و زراعت محصولات خوراکی با استفاده از پساب فاضلاب شهری را کاهش خواهد داد.
به موجب قانون برنامه ششم توسعه دولت مکلف شده در سال سوم برنامه ششم توسعه  15000 هکتار زراعت چوب در اراضی کشور انجام دهد که لازمه این کار جدیت، هماهنگی و اقدام تمام دستگاههای اجرایی مرتبط و مسئول می باشد. انجمن نیز در حد توان حمایتهای لازم را در این خصوص به عمل خواهد آورد.
در خاتمه تصاویری از مزارع بازدید شده که نشان دهنده وضعیت درختان کشت شده است به شرح زیر ارائه می شود.